BIẾN CHỨNG THẦN KINH NGOẠI VI Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường  là một biến chứng phổ biến của bệnh Đái tháo đường, bệnh ngày một gia tăng theo tuổi và thời gian mắc bệnh Đái tháo đường kèm theo hậu quả nặng nề nếu không điều trị và kiểm soát. Biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường không chỉ mang lại gánh nặng bệnh tật mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chính tổn thương thần kinh ngoại vi đã làm mất cảm giác bảo vệ, tạo điều kiện thuận lợi dẫn đến loét, hoại tử và cắt cụt chi dưới – một tổn thương gây tàn phế thường gặp nhất ở người mắc bệnh Đái tháo đường. Cho đến nay, điều trị các biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường vẫn còn nhiều khó khăn do vậy việc phòng ngừa có vai trò cực kỳ quan trọng.

1. Biến chứng thần kinh có phổ biến không?

     Biến chứng thần kinh khá phổ biến ở các bệnh nhân đái tháo đường, nhất là các bệnh nhân kiểm soát đường máu không tốt. Tính chung thì khoảng 60-70% bệnh nhân Đái tháo đường có biến chứng này, chủ yếu là biến chứng thần kinh ngoại biên và biến chứng thần kinh thực vật. Đáng chú ý là ngay tại thời điểm được phát hiện Đái tháo đường đã có gần 10% số bệnh nhân có biến chứng thần kinh.

2. Nguyên nhân gây biến chứng thần kinh ở các bệnh nhân Đái tháo đường

– Không kiểm soát tốt đường máu dẫn tới đường máu cao kéo dài sẽ gây tổn thương (tắc, hẹp) các mạch máu nhỏ nuôi dây thần kinh, mặt khác đường máu cao còn sinh ra các sản phẩm chuyển hóa gây độc cho dây thần kinh. Hậu quả là các dây thần kinh bị thoái hóa, tốc độ dẫn truyền các tín hiệu bị chậm lại, có khi mất hẳn.

– Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc biến chứng thần kinh ở các bệnh nhân Đái tháo đường: Thời gian bị Đái tháo đường lâu; Tuổi cao

– Mắc thêm các bệnh tim mạch, có tăng huyết áp, béo phì, có rối loạn mỡ máu; Hút thuốc lá, dinh dưỡng kém, có biến chứng thận…

– Các bệnh nhân nam giới, bệnh nhân đái tháo đường týp 2 cũng dễ bị biến chứng thần kinh hơn các bệnh nhân nữ, và bệnh nhân đái tháo đường týp 1.

3. Các biểu hiện của biến chứng thần kinh ngoại vi ở bệnh nhân Đái tháo đường

– Dị cảm ở đầu chi: cảm giác kiến bò, tê rần kim châm, rát bỏng, đặc biệt là đau nóng rát hai bàn chân, nhất là gan bàn chân, đau tăng về đêm khiến bệnh nhân bị mất ngủ. Đau có thể xuất hiện từng đợt hoặc kéo dài.

– Giảm hoặc mất cảm giác tiếp xúc da, cảm giác nhiệt

– Mất cảm giác ngược lên “dạng bốt” ở chân, “dạng đeo găng ở tay”

4. Chẩn đoán bệnh lý thần kinh ngoại vi ở bệnh nhân Đái tháo đường

  Khi có triệu chứng nghi ngờ biến chứng thần kinh ngoại vi, bệnh nhân cần đi khám bác sĩ chuyên khoa kịp thời để được thăm khám, làm các thăm dò chức năng, chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán, đánh giá mức độ và điều trị như:

– Đánh giá cảm giác nông ( cảm giác sờ):  khám 10 vị trí. Mất 2/10 vị trí được đánh giá có rối loạn cảm giác nông, mất 4/10 vị trí được đánh giá có nguy cơ bị bệnh lí bàn chân Đái tháo đường

– Đánh giá cảm giác sâu ( cảm giác rung – bản thể)

– Thăm dò điện cơ thần kinh

   Tuy nhiên cũng có nhiều bệnh nhân hoàn toàn không có triệu chứng gì và biến chứng thần kinh chỉ được phát hiện khi bác sĩ hỏi hoặc khám. Vì vậy, các bệnh nhân đái tháo đường cần được khám định kỳ thần kinh hoặc khám bàn chân 1-2 lần mỗi năm bởi các bác sĩ thần kinh hoặc bác sĩ Đái tháo đường để tránh bỏ sót các biến chứng thần kinh, hạn chế những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

5. Điều trị biến chứng thần kinh ngoại vi do Đái tháo đường

ü  Biện pháp chung: Quan trọng và hiệu quả nhất là phải kiểm soát đường máu thật tốt, tránh để đường máu rơi vào vùng nguy hiểm

ü  Điều trị rối loạn cảm giác do biến chứng thần kinh ngoài vi do Đái tháo đường:

– Thuốc chống trầm cảm: gồm thuốc chống trầm cảm ba vòng như Amitriptylin và thuốc chống trầm cảm như Duloxetine và venlafaxine

– Các thuốc kháng động kinh: Pregabalin, Gabapentin, Carbamazepin…

– Giảm đau cục bộ: Lidocain, kem Capsaicin…

– Acid thiotic hay còn gọi là Alpha – Lipoic acid ( Thiogamma 600mg) điều trị rất hiệu quả trong các trường hợp rối loạn cảm giác nghiêm trọng do biến chứng thần kinh ngoại vi ở bệnh nhân Đái tháo đường

– Vật lý trị liệu, tập luyện, kiểm soát cân nặng.

   Hiện nay, tại Bệnh viện Y học cổ truyền Bộ Công An, bên cạnh phương pháp điều trị Y học hiện đại, chúng tôi đã ứng dụng nhuần nhuyễn các phương pháp của Y học cổ truyền như: châm cứu, thủy châm, ngâm chân, xoa bóp bấm huyệt kết hợp thuốc sắc để nhằm nâng cao hiệu quả điều trị biến chứng thần kinh ngoại vi Đái tháo đường, đồng thời giảm thiểu được tác dụng phụ của các thuốc tân dược, nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

Khoa Nội 3